دموکراسی مقابل کرونا پیروز تر است یا اقتدارگرایی؟ - وبلاگ شخصی اسماعیل

به گزارش وبلاگ شخصی اسماعیل، با اعلام آغاز بیماری همه گیر جهانی ویروس کرونا که چین نقطه آغازش بود، بسیاری استدلال کردند که نظام اقتدارگراییِ چین جلوی جریان آزاد اطلاعات را گرفت و این به تأخیر در واکنش و تشدید بیماری دامن زد. بحث پزشک چینی، لی ونلیانگ، که به دلیل افشای این بیماری توسط دولت چین مجازات شد و سپس خود بر اثر همین بیماری فوت کرد، گویای کژکارکردی اقتدارگرایی است.

اکنون شرایط دولت های دموکراتیک نیز چندان خوب نیست. اروپا اکنون بیش از چین متحمل بار این بیماری است و تعداد کشته های ایتالیا بیش از کشته های چین است.

این بدان معناست که بسیاری از رهبران دموکراسی ها به مانند چین احساس کردند که باید خطرات این بیماری همه گیر را کمتر از آنچه هست باید نشان دهند تا بدین طریق هم از آسیب به اقتصاد جلوگیری نمایند و هم از منافع شخصی خود حافظت نمایند. این فقط مختص رؤسای جمهور برزیل و مکزیک نیست بلکه ترامپ را نیز می توان جزو این دسته دانست که در اواسط مارس تاکید داشت که این بیماری تحت کنترل است و به زودی از بین خواهد رفت.

وقتی این بیماری خاتمه یابد تردید دارم که دوگانه سازی های آسانِ دموکراسی / اقتدارگرایی کنار گذاشته گردد. بحث من در اینجا این است که عامل معین نمایندۀ اصلی در کارکرد دولت ها نه نوع رژیم سیاسی آنان، بلکه توانایی و ظرفیت دولت و بالاتر از همه اعتماد عمومی به دولت است.

تمام نظام های سیاسی در مواقع بحران به اقتدار قوه مجریه احتیاج دارند. ظرفیت و توانمندی افراد مسئول و قضاوتشان خوب یا بد بودن نتایج و پیامدها را معین خواهد نمود.

در تفویض اقتدار به دستگاه حاکم، اعتماد یگانه کالایی است که سرنوشت جامعه را معین خواهد نمود. هم در دموکراسی ها و هم در نظام های اقتدارگرا شهروندان باید باور داشته باشند که مسئولین می دانند چه می نمایند.

یک مفهوم نادرستی رواج دارد که دموکراسی ها لزوماً دولت های ضعیفی دارند زیرا آنان باید به انتخاب عمومی و رویه های قانونی احترام بگذارند. تمام دولت های مدرن دارای یک دستگاه حاکم قدرتمند هستند، زیرا هیچ جامعه ای بدون داشتن آن جان سالم به در نخواهد برد.

آنچه لیبرال دموکراسی را از اقتدارگرایی متمایز می نماید ایجاد موازنه بین قدرتِ نهاد دولت و نهادهای محدودنماینده- مثل حاکمیت قانون و پاسخگویی دموکراتیک- است.

سرعت عمل چین در تجهیز منابع نشان از فزونی سیستم اقتدارگرایی دارد اما در حالی که آمریکا در ابتدا کند عمل می نماید اگر سرعت گیرد حتی از دیگران نیز توانمندی بیشتری خواهد داشت. می توان استدلال کرد که چون قدرت در آمریکا به لحاظ دموکراتیک مشروعیت دارد، در بلندمدت نسبت به یک دیکتاتوری و اقتدارگرایی دوام بیشتری خواهد داشت. همچنین دولت دموکراتیک می تواند ایده ها و اطلاعاتی را از شهروندان و جامعه مدنی بگیرد که چین قادر به انجام آن نیست. همچنین سیستم فدرالی و ایالتی آمریکا به مثابۀ آزمایشگاه ایده ها عمل نموده و می توانند زودتر از دولت فدرال دست به کار شوند.

دموکراسی ها در مواقع اضطرار به قوه مجریه قدرت اعطا می نمایند تا با سرعت بیشتری با تهدیدات برخورد نمایند. اما تمایل به اعطای قدرت بیش از همه بستگی به اعتماد به دستگاه حاکم دارد که آیا از این قدرت به صورت هوشمندانه و مؤثر استفاده خواهد نمود یا خیر.

اعتماد بر دو بنیان ساخته می گردد؛ اول، شهروندان باید باور داشته باشند که دولتشان از تخصص، دانش فنی، ظرفیت و اتخاذ بهترین قضاوت ها و تصمیمات موجود برخوردار است. اعتماد چیزی است که در بحران اقتصادی 2008، بانک مرکزی آمریکا از آن برخوردار بود: بن برنانکه، رئیس وقت بانک مرکزی، یک فرد دانشگاهی بود که عمیقاً رکود عظیم سال 1929 آمریکا را مطالعه نموده بود.

بنیان دوم اعتماد عبارت است از اعتماد به بالاترین افراد حاضر در سلسله مراتب یعنی خود نظام سیاسی و افراد مسئول. برای مثال ترامپ امروز با یک بحران اعتماد سیاسی روبرو است. وی یک پایگاه رأی حدود 3-40 درصد دارد که در هر صورت از او حمایت می نمایند.

در آخر، من باور ندارم که می توانیم به یک جمع بندی و نتیجه گیری گسترده دربارۀ بهتر بودن دیکتاتوری ها یا دموکراسی ها در جان سالم به در بردن از این بحران برسیم. دموکراسی هایی نظیر کره جنوبی و آلمان نسبتاً در روبروه با این بحران پیروز بوده اند، حتی اگر آمریکا زیاد خوب عمل ننموده باشد.

آنچه در خاتمه مهم است نه نوع رژیم سیاسی، بلکه اعتماد شهروندان به رهبران و شایستگی و کارآمدی دولت ها است.