نوروزی شادتر با تغذیه ای سالم - وبلاگ شخصی اسماعیل

به گزارش وبلاگ شخصی اسماعیل، ایام نوروز باستانی فرصت مغتنمی جهت استراحت و لذت بردن از هوای بهاری توأم با دید و بازدیدها و مسافرت های شاد است که عموماً فرصت مناسبی را هم جهت رسیدگی بیشتر به نظافت کلی و سروسامان دادن به امور خانه و خانواده در اختیار می گذارد. ضمناً این ایام، فرصت خوبی برای تجدید خاطرات گذشته و بها دادن به سنن

نوروزی شادتر با تغذیه ای سالم

ایام نوروز باستانی فرصت مغتنمی جهت استراحت و لذت بردن از هوای بهاری توأم با دید و بازدیدها و مسافرت های شاد است که عموماً فرصت مناسبی را هم جهت رسیدگی بیشتر به نظافت کلی و سروسامان دادن به امور خانه و خانواده در اختیار می گذارد. ضمناً این ایام، فرصت خوبی برای تجدید خاطرات گذشته و بها دادن به سنن و رسوم مربوط به این روزها ممکن است بر وعده های غذایی، میزان و نوع غذای دریافتی افراد اثر قابل ملاحظه ای داشته باشد. بعلاوه بعضی ترک دیار کرده وعزم را برای تماشای طبیعت سبز و ملاقات آشنایان ساکن دیگر نقاط جزم کرده و به سفر می فرایند. در سفر هم به ناچار باید تغییراتی در غذای مصرفی داده شود. اگر در این اثنا توجه کافی به نوع، کیفیت، میزان و نحوه مصرف غذای فرد وجود نداشته باشد، خدای ناخواسته لطمه تماشا سلامت و در واقع سوء تغذیه چندان دور از فکر نیست. از جمله مواردی که برای سفره هفت سین تهیه می شود. سمنو است که در عین خوشمزه بودن، ارزش تغذیه ای نسبی قابل توجهی هم دارد ودر تهیه آن ازجوانه و آرد گندم استفاده می شود که با پخت آرام به ماده غذایی خوشمزه ای تبدیل می شود. برای خرید، بهتر است توجه شود که سمنو مانده نباشد. متأسفانه از روی ظاهر سمنوی خریداری شده به راحتی نمی توان در خصوص تازگی آن قضاوت نمود؛ به ویژه آنکه معدودی از دست فروشان ممکن است سمنوی زمانمندی را عرضه کنند که برای جلوگیری از خشک شدن سمنوی اطراف ظرف، گاه گاه آن را هم زده و به فروش برسانند. اگر سمنوی مصرفی از محل مناسب و معتبری خریداری نشده، بهتر است هنگام مصرف جانب احتیاط رعایت شود. مصرف سبزیجات تازه وحتی غیره تازه (فریز شده و یا خشک شده) همیشه به وسیله متخصصان تغذیه مورد تأکید جدی قرار گرفته و این محصولات به علت دارا بودن ویتامین هایی از قبیل ویتامین C، اسید فولیک، پیش سازهای ویتامین A (کاروتنوئیدها و بویژه کاروتن)، ویتامین E و میزان کمی انواع دیگر از ویتامین ها و بعلاوه انواع مواد معدنی، نقش های بسیاری را در حفظ سلامت بدن ایفا می کنند. کلسیم، مهمیم، فسفر، میزانی آهن، کمی روی، میزانی ید و میزانی هم سلنیوم از جمله مواد معدنی بسیار ارزشمندی هستند که در سبزیجات یافت می شوند و تأثیر بسیار گرانبهایی بر سلامت افراد دارند. فیبر موجود در سبزیجات از بیماری های گوارشی و به ویژه سرطان های گوارشی و غیر گوارشی جلوگیری می کند. ضمناً رنگیزه های موجود در سبزیجات رنگی خاصیت ضد سرطانی دارند و به ویژه از قدیم نقش سبزیجات در سلامت پوست به خوبی شناخته شده است. طبق توصیه های تغذیه ای که در هرم غذایی تغذیه ذکر شده، ضروری است یک فرد معمولی هر روز 4-3 واحد سبزیجات (خام یا پخته) مصرف نماید. این میزان معادل 4 لیوان سبزیجات خام، و یا 2 لیوان سبزیجات پخته و یا آب سبزیجات است ومنظور از سبزیجات هم کلیه محصولات گیاهی از قبیل کدو، کاهو، گوجه فرنگی، خیار، نخودفرنگی، لوبیا سبز، شلغم، چغندر، ریواس، کلم، گل کلم، بروکلی، آرتیشو و امثال آن ها هستند. به طور یقین مصرف انواع تازه سبزیجات و در صورت طبخ هم بخارپز کردن و یا پخت کوتاه مدت در آب کم، از اتلاف مواد مغذی و کاهش ارزش غذایی آنها جلوگیری خواهد نمود. از آنجا که در ایام عید سبزیجات تازه کمتر عرضه می شود، اقبال عمومی به سمت سبزیجات بسته بندی شده و خرد شده و گاه فریز شده بیشتر است. با توجه به این نکته که شرکت های مختلفی فراوری و بسته بندی این محصولات را به عهده دارند، بنابراین توجه ویژه به محتوا و بعلاوه سالم بودن (عدم پارگی) کیسه های آنها اهمیت دارد.

مصرف میوه در ایام نوروز افزایش چشمگیری دارد و عقیده عمومی بر این است که میوه هر قدر هم مصرف شود اشکالی ایجاد نمی کند.گر چه تمام ارزش های غذایی که در بالا برای سبزیجات ذکر شد، قابل تعمیم به میوه ها هم می باشد، لیکن رعایت میزان مصرف در حد احتیاج بدن فرد امر مهم و قابل عنایتی است. میوه ها میزانی قند دارند که به هنگام مصرف زیاد انواع میوه، گر چه ویتامین های آن ها به علت محلول بدودن در آب به وسیله ادرار از بدن خارج می شود، ولی قندشان در بدن به جای مانده و ضمن ایجاد چربی اضافی بدن (چاقی)، سیری کاذب ایجاد می کند که این خود می تواند از مصرف متعادل دیگر مواد غذایی جلوگیری کند. موز از جمله میوه هایی است که میزان قند فراوانی دارد و در چاق (یا چاق تر) کردن انسان مؤثر است؛ ضمن اینکه میزان مواد معدنی و ویتامین موجود در موز چندان بیشتر از سایر میوه ها هم نیست. در روزهای آخر سال کوشش برای خرید، گاه به خرید یک باره میزان زیادی میوه منجر می شود که هزینه زیادی را به مصرف کنندگان محترم تحمیل می کند. همین موضوع سبب می شود که گاه میوه ها حتی تا مرحله پژمردگی کامل هم نگهداری شده و زمانی به مصرف می رسند که تقریباً تمام ویتامین خود را از دست داده اند و گاه اندکی هم کپک زده شده اند. بنابراین عدم خرید و مصرف میزان فراوان میوه را در مهمانی ها را جدی تلقی فرمایید.

از جمله مواد غذایی بسیار با ارزش که در شب آخر سال قدیمی با توجه فراوانی روبه رو می شود، ماهی است. مسلماً خرید ماهی کاملاً تازه، در این ایام برای همگان امکان پذیر نخواهد بود. بنابراین خرید این موجودات با ارزش از فروشگاه های کاملاً معتبر توصیه شده و تا حد امکان ازخرید ماهی دودی و نمک سود خودداری شود.

در زمان های (نه چندان) قدیم رسم بود که ماهی را از زمان صید تا هنگامی که بوی فساد کامل آن آشکار نشده، همراه میزانی زیادی یخ به اسم ماهی تازه به فروش برسانند و سپس با شروع بویناک شدن ماهی، داخل شکم آن را خالی کرده و با میزان زیادی نمک پر کنند و سطح بدنش را هم با نمک فراوان پوشانده و سپس با دود چوب (و یا خدای ناخواسته دود ناشی از هر ماده قابل اشتغال در دسترس!) آن را دودی کنند. زمانی هم فروش ماهی های یخ زده بصورت باز (فله) در کامیون هایی در سطح شهر انجام می شد که خوشبختانه امروزه دیگر چنین اتفاقاتی به طور معمول دیده نمی شود. هنگام روبه رو شدن با این گونه فروشگاه های سیار، ضروری است توجه شود که بعضی از فروشندگان ممکن است ماهی در حال فساد را فریز کرده و درون یخ قرار داده و به فروش رسانند. تعیین است که موقع باز شدن یخ این گونه محصولات، بوی فساد و مزه نامناسب آنها حکایت از درجه بالای خرابی آن ها خواهد داشت. خوانندگان گرامی توجه دارند که با سرخ کردن ماهی (اعم از اینکه روغن مصرفی مایع ویا جامد باشد)، ارزش غذایی آن به شدت افول کرده و در عوض روغنی را که در اثر حرارت بالا دارای مواد سمی و سرطان زا شده به مصرف کنندگان ارائه می کنند. گر چه این مطلب بخوبی برای عموم خوانندگان گرامی روشن است که آبکش کردن برنج روش نامناسبی برای پخت آن است، لیکن یادآوری این مطلب خالی از لطف نیست که آبکش کردن اثری بر چاق کنندگی برنج نداشته و تنها موجب می شود از کل ویتامینی که دانه برنج در ابتدا داشته، فقط یک بیستم آن باقی بماند. در زمان قدیم که قوت غالب مردم ژاپن برنج سفید شده (به جای نان) بود، در اثر کمبود دریافت ویتامین های با ارزش موجود در دانه برنج، بیماری خطرناکی به نام بری بری (با عوارضی از قبیل فلج و در نهایت مرگ) رایج بود. خوشبختانه چند سالی است که برنج زرد رنگی (که میزان ویتامین آن بیشتر از برنج های سفید معمولی است) در بازار عرضه می شود که بعضی فروشندگان محترم به اشتباه توصیه می کنند که این برنج ابتدا مدتی خیسانده شده و سپس آب آن دور ریخته شود تا رنگ زرد آن (همان ویتامین های با ارزش آن که برای سلامتی لازم اند)، کاملاً از بین برود و برنج سفید یکدست و زیبا (گر چه شکم پر کن و بی خاصیت!) باقی بماند. فراموش نشود که مصرف برنج دمپخت شده بویژه اگر برنج زرد باشد، برترین توصیه تغذیه ای در این باب خواهد بود. این ایام مستدام را به فال نیک گرفته و تا جایی که ممکن است غذاهای چرب، شیرین، نمکی، نوشابه های گازدار، تنقلات کم ارزش تغذیه ای و آجیل کمتر میل شود تا علاوه بر جلوگیری از ابتلا به درد دل و اسهال وعوارض مشابه، مواد مغذی مورد احتیاج بدن هم به میزان کافی دریافت گردند. همان گونه که واضح و روشن است، نمک زیاد موجود در غذاو در بعضی تنقلات، زمینه ایجاد پر فشاری خون و بیماری های قلبی- عروقی را فراهم می سازد و در کسانی که اندک آمادگی داشته باشند، آسیب های جدی و فوری هم ممکن است ظاهر شود. به هنگام صرف غذا میزان مناسبی (که بسیار کم یا بسیارزیاد نباشد) از برنج، میزانی خورشت (از بخش های حاوی چربی کمتر) و یا ترجیحاً تکه ای از کباب در بشقاب خود قرار داده و بخشی از ظرفیت اختصاص دهید. مصرف تکه ای نان و یک پیاله ماست مکمل غذای شما خواهد بود.

امید است که برنامه های دید و بازدیدف سرمای اندک و بارش های بهاری و بعلاوه برنامه های متنوع تلویزیونی موجب جلوگیری از فعالیت کافی و مناسب بدنی نشوند. برنامه ریزی مناسب در جهت خواب منظم و کافی شبانه هم در جلوگیری از ایجاد سوء تغذیه نقش مهمی ایفا می کند. یادآوری می شود که بچه ها جزءآسیب پذیرترین اقشار هستند که بدخوابی، کم تحرکی، و بعلاوه سوء تغذیه، کمبودها و چاقی، بیشترین لطمه را به آنان وارد ساخته و احتمال چاق بودن و چاق ماندن در آینده و تا بزرگسالی را هم در آن ها افزایش می دهد. چنانچه از فروشگاه ها غذای آماده مصرف خریداری می شود، کلیه نکات بهداشتی- تغذیه ای و به اسم مثال برای صرف غذا صرفاً به رستوران های بهداشتی مراجعه شود و در این هنگام هم با وسواس کامل ظروف و لیوان ها و کارد و قاشق و چنگال مورد آنالیز دقیق قرار داده شوند که آثار غذای قبلی و یا شکستگی و لب پر بودن ظروف وجود نداشته باشد.

به هر حال برای حفظ سلامتی، برترین انتخاب همانا مصرف غذاهای ساده وقابل حمل از قبیل نان و پنیر و خیار و گوجه وامثال آنها است. ضمناً به همراه داشتن میزانی نان خشک و بیسکوئیت، عسل یا مربا، مغزهایی از قبیل پسته و بادام و مغز گردو، تنقلات سالم دیگری چون نخود بوداده و گندم بوداده هم کاری منطقی است و از صرف هزینه زیاد برای مصرف تنقلات آماده به مراتب بهتر خواهد بود. با توجه به اینکه آب سالم در همه راستا ممکن است در اختیار و دسترس نباشد و استفاده از آبهای ناشناس می تواند انواع سموم، باکتری، ویروس، قارچ تک سلولی، تخم انگل و انگل های تک سلولی ایجاد کننده بیماری های مختلف را به همراه داشته باشد، بنابراین به طور جدی توصیه می شود در سفرهای دور ونزدیک آب سالم و کافی با خود همراه داشته باشید. فراموش نشود که جوشاندن آب فقط ممکن است عوامل زنده بیماریزا را از بین ببرد؛ ولی نمی تواند تمام سموم ناشی از عوامل بیماری زا و بعلاوه دیگر مواد شیمیایی موجود در آب را رفع کند. اصول بهداشتی تاکید می کند ظروفی که برای حمل آب استفاده می شوند باید بدون نشت بوده و موادی از دیواره آنها وارد آب نشود تا نه تنها بو و مزه آب عوض نشود، بلکه مواد آلاینده و خطرناک را هم در آب وارد نسازد. اگر اتفاق ناگواری هم (خدای نخواسته) افتاد، به یاد داشته باشیم که غصه خوردن و آزردن خود ودیگران می تواند به سوء تغذیه و لاغری و چاقی یاری کند و به اسم حسن ختام این نوشتار، گفتار نغز شاعر گرانمایه را تقدیم می کنیم که فرمود:

از دی که گذشت هیچ از او یاد مکن

فردا که نیامدست فریاد مکن

بر گذشته و نامده بنیاد مکن

حالی خوش باش و عمر بر باد مکن

منبع:مجله دنیای زنان ش 57

/ج